Regionaal belang
De beeldvorming op dit onderwerp draagt echter niet bij aan de broodnodige innovatiekracht en samenwerking op verduurzaming van voedselproductie en -verwerking in de regio, noch aan de maatschappelijke draagkracht van betrokken bedrijven. Omdat we als regio direct belang hebben bij dit onderwerp – zowel economisch, ecologisch als ruimtelijk– pakken de portefeuillehouders Transitie Landelijk Gebied, onder aanvoering van Esther Langens (wethouder Oirschot) en Gaby van den Waardenburg (wethouder Helmond), deze koe bij de hoorns binnen het thema Transitie Landelijk Gebied.
Inbedding
In het kader van de samenhang tussen stad en land is daarom in het Werkprogramma 2021 gekozen om het onderwerp voedselkringloop op te pakken. Deze opgave geeft invulling aan de afspraken die in het kader van het samenwerkingsakkoord zijn gemaakt en waarvoor in het ‘regionaal streefbeeld van ons landelijk gebied’ richting is aangegeven. Het wenkend perspectief is een ecologisch, economisch en ruimtelijk duurzamere en transparantere voedselproductie met als stip op de horizon het sluiten van kringlopen ter versterking van een gezonde leefomgeving.
Draagvlak
Om een goed beeld te krijgen of het oppakken van deze uitdaging op voldoende herkenning en energie kan rekenen bij de bestuurders is een bestuurlijke pre-verkenning uitgevoerd. Het onderwerp is besproken door de koplopers van het thema Transitie Landelijk Gebied (6 wethouders), het Dagelijks Bestuur en het Algemeen Bestuur van de Metropoolregio Eindhoven (MRE). Er is gesproken over het belang van het thema voedselkringloop in de context van brede welvaart en de verbinding stad-land. De conclusie is dat het oppakken van voedselkringloop op het niveau van de regio belangrijk is voor een gezonde en robuuste leefomgeving.
Het vraagstuk reikt verder dan overheden, daarom is met het Waterschap De Dommel, ZLTO, Brabants Landschap, de regio Noordoost Brabant, Provincie Noord Brabant en Brabants Landschap gesproken. De vraag die gesteld is of zij zich herkennen in het belang van het voedselvraagstuk en of ze zich willen verbinden aan het initiatief
Er is bij partners veel belangstelling voor de relatie van de (kwaliteit van) gronden en het gebruik daarvan. Opgemerkt wordt dat een verduurzaming van de voedselkringloop koppelkansen biedt in kwaliteitsverbeteringen op thema’s als gezondheid, natuurontwikkeling, wonen, werken, recreëren. De partners willen haalbare en uitvoerbare doelen stellen. Daarin is er niet één recept: grotere bedrijven kunnen zorgen voor innovatiekracht en bestaan naast bedrijven met kleinschaliger perceelgebruik. Het economisch perspectief voor ondernemers is van eminent belang. Een belangrijke uitdaging is om de consument te verleiden om te kiezen voor duurzaam en lokaal voedsel. Alle partners herkennen en erkennen het belang van verduurzaming van voedselketens en willen met elkaar in gesprek over stappen die in onze regio gezet kunnen worden.
Drie sporen
Uit de gesprekken met bestuurders en partners zijn drie sporen naar voren gekomen:
- op innovatieve wijze regionaliseren van de voedselkringloop;
- herkenbaar maken van de kringloop voor consumenten;
- duurzaam toekomstperspectief voor de agrarische sector en voedselverwerkende industrie
Kennis en inzicht
Een gezamenlijk inzicht is nodig om met elkaar aan de slag te gaan op dit onderwerp. Het startpunt zal gemarkeerd worden door het verkrijgen van kennis over de complexiteit en omvang van de opgave. Het is belangrijk om te weten hoe de huidige voedselkringloop in de regio is en hoe zich dat verhoudt tot de kwaliteit van de ondergrond. Daarom gaat PON/Telos een ‘foodprint’ voor de regio maken. De ‘foodprint’ wordt een informatieve monitor die inzicht verschaft in de verschillende aspecten van het regionale voedselsysteem en daarmee de dialoog over een gezonde leefomgeving voedt.
Een gezonde leefomgeving richt zich vanuit overheidsperspectief in eerste instantie op de kwaliteit van de ondergrond. Daarom is BRO/Deltametropool gevraagd om inzicht te geven in de kwaliteit van de ondergrond om op basis van data inzicht te bieden in de meest succesrijke kansen voor gebieden in relatie tot het type gebruik. Met daarbij een focus op het grondstoffengebruik. Daarmee wordt vormgegeven aan een dialoog over de verschillende ruimteclaims die op het landelijk gebied worden gelegd. Daarbij wordt gevraagd te visualiseren waar op basis van de ondergrond een beoogd ruimtegebruik logisch zou zijn Oftewel moeten we ‘onze’ beste landbouwgronden wel inzetten voor zonneweides?
Innovatie in de landbouw
Aan de slag
De informatie uit de onderzoeken is de basis om de volgende lijnen uit te zetten:
- Met het netwerk van partners wordt het handelingsperspectief onderzocht en, zo is het voorstel, wordt een langjarig programma gemaakt.
- Onze regio heeft veel innovatieve bedrijvigheid. Denk hierbij ook aan de relatie met Brainport. Op het vlak van voedselproductie en -verwerking kan het ecosysteem nog een boost gebruiken. Met de partners brengen we in beeld waar kennis over en ervaring met voedselproductie en -verwerking kan worden uitgebreid en verzilverd.
- Voor financiering van een programma worden de mogelijkheden onderzocht. Daarbij wordt aangehaakt bij de mogelijkheden die er zowel publiek (inclusief Europa) als privaat zijn.
Wat is er nodig?
Vanuit de regio gaan we het platform bieden voor partners om aan een duurzame voedselkringloop te werken. We verbinden partijen, versterken het netwerk op dit onderwerp en breiden dit uit. Doel hiervan is om:
- Voor alle netwerkpartners zoveel mogelijk handelingspersperspectieven inzichtelijk te krijgen;
- Voor initiatiefnemers zoveel mogelijk draagvlak en middelen organiseren;
- De beeldvorming rondom voedselproductie te beïnvloeden met goede voorbeelden van nieuwe initiatieven die bijdragen aan verduurzaming van de voedselproductie.
Daarnaast zijn er middelen nodig. We onderzoeken welke bronnen kansrijk zijn om aan te boren voor de bovenstaande opdrachten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan IBP, Green Deal (‘Van boer tot bord’) en het European Agricultural Fund for Rural Development (EAFRD). Ook zien we de provincie als belangrijke partner hierin.
Streekproducten